Dit was opvallend dat daar by verskeie geleenthede die afgelope week aandag gegee is aan Republiekwording in 1961, al was daar nie op hierdie 50ste herdenkingsdag 'n amptelike staatsherdenking nie; die ANC-bewind het die oorsprong van die onafhanklike, selfstandige Republiek en ons vrywording van alle Britse bande in geheel geïgnoreer. maar Afrikaners het onthou. Die ANC beskou geen prestasie van die Republiek voor 1994 as iets wat geldig of waardevol is nie - die publiek se geheue moet vassteek by hulle weergawe van die geskiedenis; 1994 is dus Jaar Nul vir die ANC. Maar vir Afrikaners is die gebeure van 1961 van groot betekenis; en daarmee saam die merkwaardige leierskap van dr Hendrik French Verwoerd wat die finale fase van Republiekwording so meesterlik gelei het. In al sy toesprake destyds het hy uit sy pad gegaan om erkenning te verleen aan sy voorgangers, maar mettertyd is na hom verwys as "die argitek van die Republiek". Dit kon ook nie anders nie; sy naam sal altyd aan die ingrypende geskiedenis van die jare sestig en die vroeë prestasies van die Republiek verbind word. Daar was oor die afgelope weke hulde gebring op verskeie maniere aan die nagedagtenis van dr Verwoerd. 'n Borsbeeld is in 'n storm van kontroverse en polemiek van Meyerton na Pretoria gebring, dit is in Kleinfontein onthul op 'n spesiale geleentheid; die GHA het in sy lyfblad Tolbos verskeie artikels geplaas oor die rol van dr Verwoerd tydens Republiekwording, en in die Willie Marais-Afrikanersentrum in Pretoria is 'n gedenkaand gehou waartydens daar eweneens hulde aan dr Verwoerd gebring is. Dit is duidelik dat die figuur van dr Verwoerd, soos dié van president SJP Kruger, nie gaan verdwyn uit die volkslewe soos baie gewens het dit sou gebeur nie. Al het die ANC-SAKP bewind soveel name reeds verander om sy nagedagtenis uit te wis, en al is hoeveel standbeelde en borsbeelde al verwyder, kan die volksgeheue nie so maklik verknoei word nie. In die huidige era word dit al hoe duideliker dat die stabiliteit, orde en ekonomiese groei wat destyds in die onmiddellike jare na 1961 in Suid-Afrika gevolg het in skerp kontras staan met die rekord van die ANC-SAKP bewind na hul oorname in 1994. Die geweld in Natal tussen strydende groepe het byvoorbeeld nog vir drie tot vier jaar na 1994 voortgeduur; en daarby het die ANC-SAKP 'n kultuur van stakings, wanbesteding van staatsfondse, korrupsie en nepotisme gevestig - 'n toedrag van sake wat steeds voortduur. 'n Prominente skrywer, wat nie apartheid ondersteun nie, het onlangs opgemerk: "Die onderdrukking en tirannie (sic!) van die vorige era is vervang met 'n tirannie van geweld in die Nuwe Suid-Afrika". Soos vir daardie skrywer, word die apartheidsjare deur baie mense gesien as 'n tydvak van onderdrukking - tog was die Verwoerdvisie een waarin daar volle staatkundige, politieke en ekonomiese vryheid voorsien sou word aan elke volk in Suid-Afrika. Verskeie van hierdie volke het inderdaad in die dekade sewentig onafhanklik geword of volle selfbestuur verkry. Ontwikkelingskorporasies is in elke staat gevestig, en hierdie liggame was besig om sinvol te werk aan langtermyn infrastruktuur. Universiteite en skole is op etnies-kulturele grondslag gevestig en uitgebou. Nou is daardie geleenthede van alle volke van Suid-Afrika ontneem, en in die plek daarvan beleef Suid-Afrika 'n vorm van meerderheidsdiktatuur, lewe die burgers van die land onder die tirannie van misdaad en geweld - soos die skrywer waarna ek verwys het dit gestel het. In die plek van vrede, orde, stabiliteit en sinvolle etniese ontwikkeling sien die nuwe RSA ernstige verval in dienslewering, die wye misbruik van mag, en onbeholpenheid in die gewone staatsadministrasie. Die regering van Suid-Afrika begin al meer wegsink in die Afrika-patroon: deur eie bevoordeling, deur die skandelike verryking van regeringslui en hulle vriende, en gaandeweg deur die vernietiging van beskaafde standaarde. Dit alles bring die herinnering aan die Verwoerd-era weer op die voorgrond, omdat daardie era 'n kontrasterende voorbeeld bied van hoe uitnemende landsregering behoort te lyk.
________________________________________
(Plasing: 4 Junie 2011. Deur 'n Medewerker.)
