Republiekwording, 31 Mei 1961

Die herdenking van Republiekwording in Suid-Afrika vind plaas op 31 Mei 2011 - presies 50 jaar nadat Suid-Afrika formeel 'n republiek geword het - dws grondwetlik geheel en al vry geword het van Britse seggenskap oor die regering van Suid-Afrika. Daarmee het Brittanje die oorlog wat sy teen die Boererepublieke in 1899 ontketen het finaal op politieke terrein verloor. Die Afrikaners het nie net beheer verkry oor die hele Suid-Afrika nie (1910, 1924, 1948) maar het boonop hulself los regeer en bevry van die Britse kroon in elke opsig van die woord. Binne 5 jaar het die Republiek onder die regering van dr HF Verwoerd bewys dat dit 'n uiters suksesvolle, weerbare en stabiele staat sou word, 'n staat wat volkome lewensvatbaar en invloedryk in Afrika sou wees. Tog hang daar vandag 'n wolk van misleiding oor daardie gebeure, en oor die leiers wat dié grootse prestasie behaal het. Uit 'n historiese oogpunt beskou is daar 'n aantal kwessies wat in hierdie feesdae bespreek en opnuut oorweeg sal word. Ons noem net die volgende:

1. Hoe vergelyk die prestasies van die NP se eerste 12 tot 15 jaar na 1948, met die ANC bewind se resultate sedert 1994?

2. Waarom was daar so 'n hewige aanvegting van die Afrikaners wat in 1948 aan bewind gekom het? Waarom is spesifiek dr HF Verwoerd uitgesonder vir die skandalige veldtog van aanvalle in die pers en van oorsee; en waarom is hy uiteindelik in 1966 vermoor?

3. Waarom het Brittanje die NP-regering probeer druk om in te val by die patroon van rewolusionêre verandering elders in Afrika? (Winde-van-verandering)

4. Wie het die voortou geneem in die VVO om Suid-Afrika se naam deur die modder te sleep en om vyandskap teen die Republiek aan te hits? waarom is dit gedoen?

5. Was die beleid van afsonderlike ontwikkeling of apartheid die werklike rede waarom daar so giftig teen die land te velde getrek is?

6. Waarom was die RSA ten spyte van alles ekonomies welvarend, politiek-gesproke stabiel, en in alle opsigte 'n weerbare staat - in vergelyking met die "wonderwerk"-staat van die ANC-SAKP-COSATU alliansie, wat reeds as 'n mislukte staat bestempel word?

7. Waarom het Westerse lande Republiekwording in 1961 aanvaar, nie diplomatieke betrekkinge verbreek nie, en normaalweg voortgegaan met onderlinge handel en met ander strategiese interaksie?

8. Wanneer en hoe is die internasionale mening negatief teen die Republiek geswaai?

9. Hoe het die Swart volke van Suid-Afrika baat gevind by die voorspoed en ontwikkeling van die RSA tussen 1948 en 1966, en selfs daarna? (Veral in vergelyking met wat in die res van Afrika gebeur het.)

10. Hoe het Republiekwording die Engelssprekendes in Suid-Afrika geraak, en hoe het hulle aangepas daarby?

Hierdie en soortgelyke vrae is almal kwessies wat relevant is in die beoordeling van die gebeure rondom 1960-1961. Die bespreking van die bepaalde era word veelal slegs oor die boeg van die sondes van "apartheid" gegooi - sonder om gebalanseerd bestek op te neem van al die relevante gebeure, politieke faktore en ter saaklike strategiese oorwegings. Republiekwording het Suid-Afrika buite die vaarwaters van internasionale druk geplaas, en het die land opgestoot as 'n reus in Afrika - op elke saakmakende gebied. Dit was uiteraard tot die voordeel van die Swart volke binne die grense van die Republiek, sodat Swartes hier die beste lewenstandaard in Afrika kon behaal, veral tov hul gesondheidsorg, behuising, vervoer, kommunikasie, maatskaplike sorg, onderwys en verdienste in die ekonomie.

IKG Redakteur: 14 Mei 2011 (c)
_________________________________________________________________